คำถาม: เราสามารถนับเรื่องการถ่ายรูปสิ่งที่มีวิญญาณ, การละหมาดญะมาอะฮ์และการปล่อยผ้าให้ลงมาเลยตาตุ่มโดยปราศจากการโอ้อวด ให้เป็นส่วนหนึ่งของประเด็นปัญหาที่สามารถเห็นต่างได้หรือไม่? คำตอบ: อัลฮัมดุลิลละฮ์ อันดับแรกคือ ก่อนที่เราจะลงไปตัดสินว่าประเด็นปัญหาเหล่านี้อยู่ในหมวดของเรื่องที่สามารถเห็นต่างกันได้หรือไม่นั้น เราก็ควรรู้จักกฏเกณฑ์ “การเห็นต่างที่อนุญาตก่อน” ที่เราจะกล่าวคือ ประเด็นปัญหาที่เกิดความขัดแย้งขึ้นในหมู่นักวิชาการ จะถือว่าเป็นปัญหาเห็นต่างที่ได้รับการยอมรับได้นั้น ต้องประมวลไว้ซึ่งเงื่อนไขเหล่านี้ก่อน 1. ปัญหาที่ไม่มีหลักฐานจากอัลกรุอานและฮะดีษหรือมติเอกฉันท์ที่ได้รับการพิสูจน์แล้ว (ว่าเป็นเอกฉันท์จริง) คือปัญหาที่ไม่มีตัวบทจากวะฮีหรืออิจมาอฺเกิดขึ้น ฉะนั้นแล้วปัญหานี้จะตั้งอยู่บนฐานของการวิเคราะห์และวินิจฉัย อุละมาอ์มีความแตกต่างกันในเรื่องนี้ แน่นอนว่าอัลลอฮ์ได้ประทานให้กับบางคนในสิ่งที่พระองค์ไม่ได้ประทานให้กับอีกคนในเรื่องของความสามารถในการพิจารณาและการวิเคราะห์ (ประเด็นปัญหา) ท่านอิมามนะวาวีย์ -ขออัลลอฮทรงเมตตาท่าน- ได้กล่าวว่า: เช่นนั้นแหละพวกเขากล่าวว่า ไม่บังควรแก่ผู้ชี้ขาดปัญหาศาสนาหรือผู้พิพากษาที่จะขัดขวางกับผู้ที่เห็นต่างจากเขาในเมื่อคนๆ นั้นยังไม่ได้ค้านกับตัวบทหรืออิจมาอฺหรือการเปรียบเทียบ (กิยาส) ที่มีความชัดเจน [ชะเราะฮ์มุสลิม (24/2)] ไม่มีความแตกต่างกันในเรื่องนี้ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอะกีดะฮ์หรือเรื่องฟิกฮฺ เรื่องที่เกิดการเห็นต่างและได้รับการให้อภัยนั้นโดยส่วนมากเป็นรายละเอียดทางด้านวิชาการ เพราะว่ามติของเอกฉันท์ของบรรดานักวิชาการที่มีต่อเรื่องที่เป็นรายละเอียดเกิดขึ้นเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ท่านชัยคุลอิสลามอิบนิตัยมียะฮ์ได้กล่าวไว้ว่า: ไม่ต้องสงสัยเลยความผิดพลาดที่เกิดขึ้นกับเรื่องที่เป็นรายละเอียดทางด้านวิชาการ จะได้รับการให้อภัยกับประชาชาตินี้แม้ว่าความผิดพลาดนั้นจะอยู่ในปัญหาเรื่องวิชาการ แต่ถ้าไม่เป็นเช่นนั้นแล้วคนดีในประชาชาตินี้ก็ต้องพินาศกันเป็นแน่ [มัจมัวะฟะตาวา (165/20)] 2. ปัญหาที่มีตัวบทหลักฐานที่ถูกต้องแต่ไม่มีความชัดเจนในการที่จะถูกนำไปใช้เป็นหลักฐานในเรื่องนั้นๆได้การเห็นต่างที่เกิดขึ้น ณ ที่นี้คือความเข้าใจซึ่งอัลลอฮ์ได้ทำให้ความเข้าใจนั้นมีความเหลื่อมล้ำกันในหมู่มนุษย์ 3. ปัญหาที่มีตัวบทหลักฐานที่มีความชัดเจนที่จะถูกใช้เป็นหลักฐานในเรื่องนั้นๆ ได้ แต่เกิดความขัดแย้งกันในเรื่องของความถูกต้องของตัวบท หรือตัวบทนั้นถูกค้านจากสิ่งที่มีน้ำหนักจากหลักฐานตัวอื่น พร้อมกันนั้นเองสิ่งที่ต้องระวังก็คือการเห็นต่างที่อนุญาตและได้รับการยอมรับนั้น มันจะต้องเป็นการเห็นต่างที่มีแหล่งที่มาจากนักวิชาการและนักการศาสนา ส่วนคนทั่วไปหรืออะไรทำนองนี้ การเห็นต่างของพวกเขาไม่มีประโยชน์อันใด และการชี้ขาด […]
