จากที่เราได้ยกหนังสือมะซาอิลของอิมามฮัรบ์เพื่อแสดงให้เห็นว่า มีการรายงานอิจมาอ์เรื่อง “ห้ามล้มผู้นำมุสลิม” มาจากอิมามอะฮ์หมัด แต่ อ.อิบรอเฮม สือแม นั้น ได้เสนอตั้งแต่แรกแล้วว่า เรื่องห้ามล้มผู้นำไม่ใช่อิจมาอ์ จึงต้องทำการปฏิเสธอิจมาอ์จากหนังสือเล่มนี้ โดยพยายามบอกว่า หนังสือมะซาอิลฮัรบ์นั้นขาดความน่าเชื่อถือ (ที่จริงหนังสือสะลัฟเล่มอื่นก็มีอิจมาอ์เรื่องนี้)
เมื่ออยากจะบอกว่าหนังสือมะซาอิลฮัรบ์นั้นขาดความน่าเชื่อถือ แต่จะทำอย่างไรดีล่ะ ในเมื่อมีอุละมาอ์อย่างอิบนุก็อยยิม ได้นำเนื้อหาในหนังสือมะซาอิลฮัรบ์มาใส่ไว้ในหนังสือของท่านที่ชื่อ “ฮาดี อัลอัรวาห์” บทว่าด้วยอะกีดะฮ์และอิจมาอ์ บ่งชี้ว่าอิบนุก็อยยิม ได้อ่านและรับรองหนังสือมะซาอิลฮัรบ์ โดยเฉพาะเรื่องอิจมาอ์
แต่เผอิญว่ามีหนังสือที่คล้ายกันอีกเล่มหนึ่ง ซึ่งอ้างไปยังอิมามอะฮ์หมัดเหมือนกันนั่นคือหนังสือริซาละฮ์ของเชคอัลอิศฏ็อครีย์ ทว่าหนังสือเล่มนี้มีข้อผิดพลาดจนถูกวิจารณ์ว่า “ขาดความน่าเชื่อถือ”
ดังนี้แล้ว เมื่อ อ.อิบรอเฮม ต้องการให้หนังสือมะซาอิลฮัรบ์นั้นขาดความน่าเชื่อถือ จึงพยายามทำให้หนังสือมะซาอิลฮัรบ์นั้นมีราคาเท่ากับ หนังสืออัลอิศฏ็อครีย์ที่ขาดความน่าเชื่อถือจริงๆ ดังข้ออ้างต่อไปนี้
ข้ออ้างที่ 1
“..ทุกคำทุกประเด็นที่มีอยู่ในหนังสือเชคอัลอิศฏ็อครีย์นั้น คือ คำเดียวกันที่มีอยู่ในหนังสือของอิมามฮัรบ์..” (ภาพ 1)
ชี้แจงข้ออ้างที่ 1
อ.อิบรอเฮม ใช้คำว่า “ทุกคำ ทุกประเด็น” เพื่อพยายามจะบอกว่าหนังสือ 2 เล่มนี้ก็ไม่ต่างกันหรอก ฉะนั้นถ้าริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ถูกพิสูจน์แล้วว่าเชื่อถือไม่ได้ มะซาอิลฮัรบ์ก็ย่อมเชื่อถือไม่ได้เช่นกัน ต่อให้อิบนุก็อยยิมรายงานอิจมาอ์มาจากมะซาอิลฮัรบ์ก็รับไม่ได้ เพราะหนังสือขาดความน่าเชื่อถือตั้งแต่แรกแล้ว เนื่องจากมะซาอิลฮัรบ์ไปเหมือนกับริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ “ทุกคำ ทุกประเด็น”
เราขอชี้แจงว่า “ทุกคำ ในบางประเด็น” เท่านั้น ที่เหมือนกัน ไม่ใช่เหมือนกันทั้งเล่มเพราะหนังสือฏอบะกอดฮะนาบีละฮ์ ของท่านอิบนิอบียะอ์ลา ได้รายงานอะกีดะฮ์อิมามอะฮ์หมัดมาจากหนังสือริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ ซึ่งเชคสุลัยมาน อิบนุมุฮัมมัด อัดดะบีคีย์ ผู้ตะฮ์กีก(ตรวจทาน) หนังสือมะซาอิลฮัรบ์ ได้กล่าวถึงหนังสือฏอบะกอตฯ ไว้ความว่า
“การอ้างเช่นนี้(อิศฏ็อครีย์ อ้างถึง อิมามอะฮ์หมัด) เป็นการอ้างที่ผิด สิ่งที่อิบนิอบียะอ์ลา ได้กล่าวเอาไว้เกี่ยวกับอะกีดะฮ์แล้วถูกอ้างถึงอิมามอะฮ์หมัดนั้นไม่ใช่สิ่งอื่นใดเลย นอกจากท่านอิศฏ็อครีย์ได้คัดลอกเนื้อหาจากมะซาอิลฮัรบ์มาใส่ไว้ในหนังสือตัวเอง(แล้วอ้างว่ารับมาจากอิมามอะฮ์หมัด) ***แต่กระนั้นก็พบว่ามีความขัดแย้งกันอย่างมากมาย(ระหว่างมะซาอิลฮัรบ์ กับ ริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์) แล้วก็พบว่ามีการเพิ่มและตัดทอนเนื้อหาออกไป*** เนื่องด้วยเหตุนี้ข้าพเจ้าจึงไม่พึ่งพาหนังสือฏอบะกอตฯ มากนักในการตรวจทานมะซาอิลฮัรบ์”
อ้างอิง: หนังสือ มุอฺติกอด อะฮ์ลิซซุนนะฮ์วัลญะมาอะฮ์ กะมานะกอละฮู อัลอิมามฮัรบ์ อิบนุอิสมาอีล อัลกิรมานีย์ หน้า 12 (ภาพ 2)
คำพูดของผู้ตะฮ์กีก ชัดเจนมากกว่าหนังสือมะซาอิลฮัรบ์ กับหนังสือริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ ไม่ได้เหมือนกันทุกคำทุกประเด็น เพราะมีเนื้อหาที่ขัดแย้ง และในริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ยังมีการเพิ่มและตัดทอนเนื้อหาอีกด้วย ข้ออ้างที่ว่าหนังสือสองเล่มนี้เหมือนกัน “ทุกคำ ทุกประเด็น” จึงเป็นเท็จอย่างชัดแจ้งยิ่งกว่าหลอดไฟซีน่อน
ข้ออ้างที่ 2
“อิบนุตัยมียะฮ์ตำหนิสายรายงานที่ไม่ถูกต้อง ที่ไม่น่าจะใช่คำพูดของอิศฏ็อครีย์เอง เพราะทุกคำเป็นคำที่มีอยู่ในหนังสือของอิมามฮัรบ์ ไม่แตกต่างกันเลย” (ภาพ 3)
ชี้แจงข้ออ้างที่ 2
อ.อิบรอเฮม กำลังจะสื่อว่าหนังสือของอิมามฮัรบ์ไม่แตกต่างกับหนังสือของเชคอิศฏ็อครีย์เลย ทั้งที่อิบนุตัยมียะฮ์กำลังพูดถึงในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการอิษบาตเรื่องหะรอกะฮ์เท่านั้น เพื่อจะบอกว่าทุกคำใน “เรื่องนี้” เหมือนกับในมะซาอิลฮัรบ์เลย บ่งชี้ว่าต้องคัดลอก “เรื่องนี้” มาจากมะซาอิลฮัรบ์แน่นอน และตำหนิด้วยว่าเรื่องนี้ไม่ใช่อะกีดะฮ์อิมามอะฮ์หมัด กล่าวคือ อิบนุตัยมียะฮ์ตัดสินว่าเรื่องนี้อิมามฮัรบ์ผิดพลาดและเชคอิศฏ็อครีย์ก็ได้คัดลอกสิ่งที่ผิดนี้มาด้วยโดยอ้างว่ารับมาจากอิมามอะฮ์หมัดทั้งที่ไม่ได้เป็นเช่นนั้น (แสดงว่าหนังสือสองเล่มนี้มีส่วนที่ผิดเหมือนกัน) แต่!!! ไม่ใช่ผิดเหมือนกันทั้งเล่ม จะไปทึกทักว่าเนื้อหาส่วนอื่นในมะซาอิลฮัรบ์ขาดความน่าเชื่อถือไม่ได้ ไม่เช่นนั้นจะขัดแย้งอย่างมากกับคำพูดของท่านอิบนุตัยมียะฮ์ที่กล่าวว่า
“มะซาอิลของฮัรบ์นั้นเป็นที่รู้จักกันดีว่าได้รายงานมาจากอิมามอะฮ์หมัดและอิสหากและอื่นจากสองท่านนี้…”
อ้างอิงจาก ดัร อัตตะอารุฎ เล่มที่ 2 หน้าที่ 22 (ภาพ4)
คำพูดนี้ชี้ชัดว่า ท่านฮุจญะตุลลอฮ์ ชัยคุลอิสลาม อิบนุตัยมียะฮ์นั้น รู้ว่ามะซาอิลฮัรบ์มาจากอิมามอะฮ์หมัดและท่านอิสหากอย่างแน่นอน!!! แต่อาจมีบางส่วนเท่านั้นเองที่ผิดพลาดไปรับมาจากผู้รายงานที่มัจฮูล
ข้ออ้างที่ 3
อิบนุตัยมียะฮ์ตำหนิคำพูดที่มีอยู่ในหนังสือที่ไม่สอดคล้องกับรายงานของบรรดาลูกศิษย์อิมามอะฮ์หมัดท่านอื่น (ภาพ 5)
ชี้แจงข้ออ้างที่ 3
อ.อิบรอเฮม กำลังจะสื่อว่า ถ้าจะยึดถืออะกีดะฮ์เรื่องใดในมะซาอิลฮัรบ์แล้ว เรื่องนั้นต้องมีบรรจุอยู่ในหนังสือของบรรดาลูกศิษย์อิมามอะฮ์หมัดท่านอื่น ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ผิด อิบนุตัยมียะฮ์ตำหนิเพียงประเด็นอะกีดะฮ์ที่กำลังพูดถึง คือการอิษบาตเรื่องหะรอกะฮ์ ไม่ใช่ตำหนิทั้งเล่ม ทั้งนี้เพื่อจะบอกว่าหากรายงานมาขัดกับลูกศิษย์ท่านอื่นๆ ที่เชื่อถือได้มากกว่า ก็ต้องทิ้งคำพูดนั้นไปไม่ว่าจะมาจากมะซาอิลฮัรบ์หรือริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ ไม่ได้หมายความว่าถ้าจะยึดถืออะกีดะฮ์จากมะซาอิลฮัรบ์ที่สายรายงานศอฮิฮ์แล้ว เรื่องนั้นต้องมีบรรจุอยู่ในหนังสือของบรรดาลูกศิษย์อิมามอะฮ์หมัดท่านอื่นเท่านั้น!!
ข้ออ้างที่ 4
มะซาอิลฮัรบ์ที่เกี่ยวกับอะกีดะฮ์ ต่างก็ถูกตำหนิโดยอิบนุตัยมียะฮ์ว่า ไม่ได้มาจากอิมามอะฮ์หมัด (ภาพ 6)
ชี้แจงข้ออ้างที่ 4
อ.อิบรอเฮม กำลังสรุปเองว่า อิบนุตัยมียะฮ์ถือว่ามะซาอิลฮัรบ์ในส่วนที่เป็นอะกีดะฮ์นั้นไม่ได้มาจากอิมามอะฮ์หมัด ซึ่งขัดแย้งกับคำพูดของอิบนุตัยมียะฮ์ที่ผมได้ยกไปข้างต้น ที่กล่าวว่า “..มะซาอิลฮัรบ์นั้นเป็นที่รู้กันดีว่าได้รายงานมาจากอิหม่ามอะห์หมัดและอิสหาก..”
ยิ่งไปกว่านั้นอิบนุตัยมียะฮ์ยังได้เอาอะกีดะฮ์จากมะซาอิลฮัรบ์มาใส่ไว้ในหนังสือของท่านด้วยซ้ำไป (ภาพ 7) คือหนังสือ “บะยานตัลบีซญะฮ์มียะฮ์” แสดงให้เห็นว่าอิบนุตัยมียะฮ์ให้ความเชื่อถือกับหนังสือมะซาอิลฮัรบ์ในส่วนอะกีดะฮ์อย่างแน่นอน เพียงแต่วิจารณ์ว่ามีตำหนิในบางเรื่องเท่านั้นเอง
ข้ออ้างที่ 5
อิมามอัสสะฮาบีย์ได้นำเนื้อหาในริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ ซึ่งเป็นเนื้อหาสาระเดียวกันกับมะซาอิลฮัรบ์ มาวิจารณ์ (ภาพ8)
ชี้แจงข้ออ้างที่ 5
อ.อิบรอเฮม พยายามจะทำให้หนังสือสองเล่มนี้ดูราวกับมีเนื้อหาเดียวกันทั้งเล่มให้ได้ โดยเอาคำวิจารณ์ของอิมามอัสสะฮาบีย์ที่มีต่อริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ ซึ่งเป็นส่วนที่มีเนื้อหาเดียวกันกับมะซาอิลฮัรบ์ ฉะนั้นก็ถือว่าผิดพลาดส่วนนี้ เนื้อหาส่วนนี้ก็ถือว่าบกพร่อง แต่อย่าสร้างภาพให้ดูว่าหนังสือขาดความน่าเชื่อถือ
เพราะมันก็เหมือนที่อุละมาอฺได้วิจารณ์เนื้อหาในตัฟซีรอิบนุกะซีรและอีกหลายๆ เล่มนั่นแหละครับ แต่ก่อนที่จะเข้าไปสู่ขั้นตอนการวิจารณ์เนื้อหา เขาจะต้องมาสรุปสถานะของหนังสือกันก่อนว่า “ตัฟซีรอิบนุกะซีรเชื่อถือได้” เข้าใจหรือยังครับสถานะของหนังสือ !? ซึ่งสถานะของมะซาอิลฮัรบ์นั้นก็เป็นหนังสือที่เชื่อถือได้
เรื่องการยัดเยียดให้มะซาอิลฮัรบ์ กับ ริซาละฮ์อิศฏ็อครีย์ ดูราวกับมีเนื้อหาเดียวกันทั้งเล่มนั้น เราได้ชี้แจงไปอย่างกระจ่าง จนข้ออ้างต่างๆ ได้หลุดลุ่ยไปหมดแล้ว แต่เราจะขอนำเสนออีกหนึ่งฝันร้ายของ อ.อิบรอเฮม นั่นคือ คำพูดของอิมามอัสสะฮาบีย์เองที่รับรองสถานะของหนังสือเล่มนี้ โดยท่านได้กล่าวว่า
قال الذهبي: ( “مسائل” حرب من أنفس كتب الحنابلة، وهو كبير في مجلدين.)
سير أعلام النبلاء – (ج13 ص245)
อิหม่ามอัซซะฮะบีย์ได้กล่าวว่า: “หนังสือมะซาอิลของฮัรบฺนั้นถือได้ว่าเป็นหนึ่งในบรรดาหนังสือที่ทรงคุณค่าที่สุดของมัซฮับฮัมบาลีย์ เป็นหนังสือที่เล่มใหญ่มีสองเล่ม”
ซิยัร อะอ์ลาม อัลนุบะลาอ์ เล่มที่13 หน้าที่ 245
นี่คือการรับรองมะซาอิลฮัรบ์ของอิมามอัสสะฮาบีย์ ฉะนั้นท่านก็อย่าได้เอาการวิจารณ์เนื้อหาบางเรื่องมาหลอกชาวบ้านว่าหนังสือขาดความน่าเชื่อถือ แล้วไม่ต้องมาทำเป็นตรวจสายรายงานโชว์พลังให้ชาวบ้านดู ชาวบ้านอาจเชื่อในพลังของท่าน แต่คนมีความรู้เชื่อในบรรดาอิมามผู้ยิ่งใหญ่ที่รับรองหนังสือเล่มนี้ ซึ่งท่านโชว์พลังเสร็จแล้วสรุปไม่ตรงกับเขา และหากหนังสือเล่มนี้เป็นหนึ่งในหลักฐานที่อัลลอฮ์ทรงรักษาความรู้อะกีดะฮ์ไว้ พระองค์ทรงรู้ดีว่าใครทำให้เกิดความชุบฮัตบนหลักฐานของพระองค์
สุดท้ายนี้ข้าพเจ้าขอฝากแผนภาพไว้เพื่อให้พี่น้องสามารถปะติดปะต่อเรื่องราวได้อย่างเข้าใจยิ่งขึ้น (ภาพ 9)
